Trafik Kazalarının Sigorta Tahkim Kararları Işığında Hukuki Değerlendirmesi

Trafik kazaları, yalnızca maddi kayıplara neden olmakla kalmayıp, aynı zamanda beden bütünlüğünü ihlal eden yaralanmalar ve ölümlerle sonuçlanan ciddi toplumsal sorunlardır. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 verilerine göre ülke genelinde meydana gelen 1 milyonun üzerindeki trafik kazasında, yaklaşık 280.000 kişi yaralanmış ve 5.500’e yakın vatandaş hayatını kaybetmiştir. Bu olayların ardından ortaya çıkan zararların tazmini, sıklıkla zorunlu mali sorumluluk sigortası (ZMSS) kapsamında ele alınmakta ve uyuşmazlıklar Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından çözümlenmektedir.
Bu makalede, 2025 yılına ait yaralamalı trafik kazalarına ilişkin tahkim kararları ışığında, yaralanma temelli uyuşmazlıkların çözüm yöntemleri, uygulanan tazminat hesaplama yöntemleri, kusur oranı belirleme süreci ve tahkim yargılamasının özellikleri ele alınacaktır. Ayrıca sigorta hukuku bakımından karşılaşılan sınırlandırmalar ve çözüm önerilerine de değinilecektir.

Trafik Kazalarına İlişkin Zararların Tazmini Uyuşmazlıklarında Temelde Şu Mevzuat Hükümleri Uygulanır:

• 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK)
• 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK)
• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)
• Sigorta Tahkim Komisyonu Yönetmeliği

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında yapılan değişikliklerin bazı maddeleri ile “Değer Kaybı Tazminatı Hesaplaması”, “Sakatlık Tazminatları Hesaplaması” ve “Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplamasına ilişkin eklerinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle açılan davada Danıştay 8. Dairesince iptal kararı verilmiştir. (Danıştay 8.Daire 2022/772 esas ve 2025/4513 karar sayılı 14 Mayıs 2025 tarihli gerekçeli kararı) https://d.barobirlik.org.tr/2025/danistaykakarikarayollari.pdf

Trafik kazalarından kaynaklanan yaralanma içerikli uyuşmazlıklar, Sigorta Tahkim Komisyonu’nun kararlarıyla hem hukuki hem de mali açıdan çözüme kavuşmaktadır. Bu kararlar, kusur oranlarının belirlenmesi, tazminat hesaplamaları ve poliçe limitlerinin uygulanması gibi konularda rehber niteliğindedir. Ancak, trafik kazalarının önlenmesi, yalnızca hukuki süreçlerle değil, aynı zamanda toplumsal farkındalık ve altyapı iyileştirmeleriyle mümkün olacaktır. Her bir kaza, yalnızca maddi kayıplara değil, aynı zamanda insan hayatına ve sağlığına da zarar verir. Bu nedenle, hem bireylerin hem de kurumların bu konuda sorumluluk alması elzemdir.

Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru, zarar gören tarafından sigorta şirketine yapılan başvurunun 15 gün içinde sonuçlanmaması veya tam/eksik ret cevabı verilmesi halinde mümkündür. Komisyon, klasik yargılama yerine hızlı, daha az masraflı ve uzmanlaşmış bir çözüm yolu sunar.

 Yaralanma Uyuşmazlıklarında Tazminat Kalemleri ve Uygulamalar

• Geçici İş Göremezlik, Kalıcı Sakatlık ve Geçici Bakıcı ile Tedavi Gideri Tazminatı

Yaralanma sonucu oluşan iş gücü kaybı, kazazedelerin sıklıkla talep ettiği tazminatlardandır. Örneğin:  İtiraz Hakem Heyeti Kararı – 2022/IHK-52848 (20.05.2025) Başvuran, geçici iş göremezlik ve bakıcı gideri talep etmiştir. SGK tarafından karşılanan sağlık hizmetlerinin tekrar sigorta şirketine yüklenemeyeceğine hükmedilmiş; sigortanın ancak SGK’nın dışında kalan zararları karşılayabileceği belirtilmiştir. Bu karar, ikincil tazminat yasağı (aynı zarar için iki farklı kaynaktan tazminat alınamaması) ilkesinin tahkimde nasıl uygulandığını göstermektedir.

• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (DYKT)

Her ne kadar doğrudan yaralanma konusu olmasa da kazazedelerin vefat etmesi durumunda yakınları destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Hakem Kararı – K-2025/163411 (02.04.2025) Başvuran, kazada vefat eden çocuğu için destekten yoksun kalma tazminatı istemiştir. TRH 2014 yaşam tablosu esas alınarak 277.817,92 TL tazminat hesaplanmış ancak poliçe limiti olan 180.000 TL ile sınırlandırılmıştır. Bu durum, sigorta poliçelerinin tazminat sorumluluğunu limitlerle sınırladığı gerçeğini ortaya koymaktadır. Yargılama da bu husus oldukça önemli olup poliçe limitini aşan talep miktarlarında karşı vekalet ücretine hükmedilebilecektir.

• Kusur Tespiti ve Tazminata Etkisi

Yaralanmalı trafik kazalarında kusur oranı, hem sigorta yükümlülüğünü hem de tazminat miktarını doğrudan etkiler.  Hakem Kararı – K-2025/324512 (26.06.2025) Kazaya karışan araç sürücüsünün tam kusurlu olduğu, başvuranın ise yaya olarak zarar gördüğü tespit edilmiştir. Ancak başvuru, kusur oranına dair bir açıklama içermediği için “belirsiz alacak başvurusu” olarak değerlendirilmiş ve hukuki gerekçe eksikliğinden reddedilmiştir. Bu örnek, tahkim başvurularında hukuki dayanakların açıkça ortaya konması gerektiğine işaret eder.

Tazminat Hesaplama Yöntemleri

Yaralanma temelli tazminatlarda şu kriterlere göre hesaplama yapılır:
• Yaralanmanın niteliği ve derecesi
• Kalıcı iş göremezlik oranı
• Yaş, gelir durumu, meslek
• Tedavi süresi ve bakım ihtiyacı
Sigorta Tahkim Komisyonu Hakem Heyeti Kararı – K-2025/226326 (04.05.2025) Bilirkişi raporu, Adli Tıp verileri ve yerleşik içtihatlara uygun şekilde hazırlanmış ve bu rapora göre hesaplanan tazminat aynen hükme bağlanmıştır.
Ancak, sigorta şirketleri bazı durumlarda KDV indirimi, muadil parça kullanımı gibi savunmalarla tazminat miktarını azaltmaya çalışmaktadır. Bu tür teknik uyuşmazlıklar özellikle araç hasarlarıyla birlikte başvurulan davalarda öne çıkar.

Vekalet Ücreti ve Yargılama Giderleri

Tahkim sisteminde vekalet ücreti, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 1/5 oranında hesaplanmaktadır. Bu, tahkim sisteminin düşük maliyetli bir çözüm yöntemi olmasını sağlar. Başvurucunun kendisini avukat ile temsil etmesi durumunda Asliye Hukuk Mahkemelerince uygulanan tarife uygulanması gerekliliği hususlarında zaman zaman farklı görüşlerde hakem kararlarının çıktığını belirtmekte fayda var. Sigorta Tahkim Komisyonu Hakem Heyeti Kararı — K-2075/284011 (08.06.2025) 5.000 TL tutarında vekalet ücreti, sigorta şirketinden alınarak başvuru sahibine ödenmiştir. Karar, tahkimde başvurucunun masraf yükünden korunmasını sağlayan yaklaşımı yansıtır.

Trafik Kazalarının Önlenmesine Yönelik Öneriler

Yaralanmalı trafik kazalarının yalnızca hukuki değil önleyici politikalarla da ele alınması gereklidir:
1. Zorunlu Eğitim ve Denetim: Ehliyet alma sürecinde uygulamalı eğitimler artırılmalı, tekrar eden kural ihlalleri daha sıkı denetlenmelidir.
2. Akıllı Yol Sistemleri: Hız uyarı sistemleri, otomatik yaya algılama sistemleri gibi teknolojiler yaygınlaştırılmalıdır.
3. Sigorta Reformları: ZMSS kapsamında manevi tazminat veya uzun süreli tedavi giderlerinin belirli limitlerle kapsam altına alınması değerlendirilmelidir.
4. Tahkim Yetkilerinin Genişletilmesi: Komisyon kararlarının kesinliği sınırlı düzeyde yargı denetimine tabi olduğundan, kamuoyu denetimi sağlanmalı; örnek kararlar yayımlanmalıdır.

Yaralanmalı trafik kazalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar, Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından hızlı ve uzmanlaşmış bir şekilde çözüme kavuşturulmaktadır. 2025 yılı kararları, tazminat hesaplama yöntemleri, poliçe sınırları, kusur oranları ve yargılama giderleri bakımından yol gösterici niteliktedir. Ancak, bu kararlar kadar, trafik kazalarının önlenmesine yönelik adımların da atılması zaruridir.
Tahkim kararları yalnızca maddi zararların değil, aynı zamanda hukuki öngörülebilirliğin de inşasında kritik rol oynamaktadır. Bu çerçevede; bireylerin, kamu kurumlarının ve sigorta şirketlerinin ortak bir sorumluluk anlayışı ile hareket etmesi gereklidir.
________________________________________
Kaynakça
1. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu
2. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu
3. Sigorta Tahkim Komisyonu 2025 yılı karar örnekleri
4. 2025 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi
5. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Trafik Kazası Verileri – 2024
6. TRH 2014 Yaşam Tablosu
7. Sigorta Tahkim Komisyonu Yönetmeliği