Kolluk Gözetim Komisyonu Amaç ve Kapsamı

6713 sayılı kanun ile kurulan Kolluk Gözetim Komisyonunun amacı kanunda, etkinlik, saydamlık ve güvenilirliğin geliştirilmesi için kolluk görevlilerinin suçlarından veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı, idarî merciler tarafından yapılan ya da yapılması gereken iş ve işlemlerin merkezî bir sistemde kayıt altına alınması ve izlenmesi olarak ifade edilmiştir. Şikayet sistemine ilişkin konularda Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı arasında uygulama birliği sağlaması, oluşturulacak veri tabanı ile ileriye dönük politikalar geliştirilmesine katkıda bulunması, kolluk teşkilatının hesap verebilirliği, etkinliği ve saydamlığının güçlendirilmesi hedefi ile kurulmuştur.

Kolluk şikâyet sistemine ilişkin olarak yürütülen bütün iş ve işlemler uzmanlaşma, şeffaflık, hesap verebilirlik, zamanlılık, katılımcılık ile bağımsızlık ve tarafsızlık ilkelerine uygun olarak yerine getirilmesi ve aşağıdaki genel esaslar üzerine kurulmuştur:

1. Uzmanlaşma ilkesi: Kolluk görevlileri hakkındaki ön inceleme/disiplin soruşturmalarının uzmanlaşmış personel tarafından yerine getirilmesi, bunu teminen ilgili personelin düzenli olarak hizmet içi eğitime tabi tutulmasıdır.
2. Şeffaflık ilkesi: Soruşturmanın güvenliğine halel getirilmemesi şartı ile kolluk görevlileri hakkında ihbar ve şikâyetlere ilişkin yürütülen idari soruşturmaların safahatı hakkında tarafların düzenli olarak bilgilendirilmesidir. Hesap verebilirlik ilkesi: Kolluğun eylemlerinden, ihmallerinden ve verdiği emirlerden şahsen sorumlu ve sıralı amirleri ile Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı daima hesap verebilir olmasıdır.
3. Zamanlılık ilkesi: İhbar ve şikâyetlere ilişkin yürütülen işlemlerin geciktirilmeksizin, süresi içerisinde yerine getirilmesidir.

Komisyon, İçişleri Bakanlığı bünyesinde sürekli kurul olarak görev yapar.  Komisyon; Komisyon, Kanun kapsamındaki konularda her türlü kararı almak ve uygulamak üzere; Bakan Yardımcısının başkanlığında, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Başkanı, Kurul Başkanı, Bakanlık Hukuk Hizmetleri Genel Müdürü, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürü, üniversitelerin ceza ve ceza usul hukuku ana bilim
dallarında görevli öğretim üyeleri ile baro başkanı seçilme yeterliğine sahip serbest avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca seçilecek birer üyeden oluşur. Kolluk Gözetim Komisyonu bağımsız olarak görev yapacak olup;

Komisyonun görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir:

• Kolluk şikâyet sisteminin işleyişine dair ilkeleri tespit ederek bunlarla ilgili olarak Bakanlığa önerilerde bulunmak, bu konudaki uygulamaları izlemek ve sistemin işleyişinde kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak.
•  Kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı gerektiğinde yetkili merciler tarafından haklarında disiplin soruşturması yapılmasını istemek.
• Kolluk şikâyet sisteminin işleyişiyle ilgili konularda teftiş ve denetim yapılması için Bakanlığa önerilerde bulunmak, bu teftiş ve denetimler sonucunda düzenlenen raporları değerlendirmek, tespit edilen eksiklikler konusunda alınması gereken idarî tedbirleri belirleyerek Bakanlığa önermek ve bu raporlardan uygun gördüklerini kamuoyuna açıklamak.
• Merkezî kayıt sisteminin etkili bir şekilde işlemesi ve geliştirilmesi için Bakanlığa önerilerde bulunmak ve bu sistemin işleyişini izlemek.
• Merkezî kayıt sisteminden elde edilecek veri ve bilgilere ilişkin istatistikler hazırlamak, veri tabanı oluşturmak, elde edilen veri ve bilgilerin analizini yapmak veya yaptırmak, strateji belirlenmesine ve uygulamaya ilişkin önerilerde bulunmak ve gerekli görülen hâllerde bu analizlerin sonuçlarını kamuoyuna duyurmak.
• Görev alanına giren konularda tespit, görüş ve öneriler içeren yıllık raporlar hazırlamak ve bu raporları her yıl mart ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ile Cumhurbaşkanlığına göndermek ve kamuoyuna açıklamak.
• Kolluk görevlilerinin çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik araştırmalar yapmak veya yaptırmak, kolluk hizmetlerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik olarak yapılan çalışmaları izlemek, değerlendirmek ve bu konularda Bakanlığa önerilerde bulunmak.
• Kolluk etik ilkelerinin uygulanmasını izlemek; bu ilkelerin etkin bir şekilde uygulanması konusunda yetkili makamlara önerilerde bulunmak ve bu konuda kolluk teşkilâtı ve diğer ilgili kuruluşlarla iş birliği yapmak.
• Kolluk şikâyet sistemine kamuoyunun duyduğu güveni ölçmek ve halkın sisteme ilişkin görüş ve düşüncelerini değerlendirmek amacıyla en az iki yılda bir olmak üzere kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak.
• Görev alanına giren konularda üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve ilgili sivil toplum kuruluşları ile iletişim kurmak ve iş birliği yapmak.
• Kolluğun hizmet içi eğitim programlarıyla ilgili olarak yetkili birimlere görüş bildirmek ve önerilerde bulunmak.
• Görev alanına giren konularla ilgili mevzuat düzenlemeleri hakkında görüş bildirmek.
• Kolluk görevlilerinin disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarıyla ilgili ihbar ve şikâyetlerin Komisyona intikal etmesi veya Komisyon tarafından resen öğrenilmesi üzerine Komisyon, Kurul Başkanlığından söz konusu ihbar veya şikâyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde disiplin soruşturması açılmasını isteyebilir. Bu istem üzerine Kurul Başkanlığınca genel disiplin hükümlerine göre işlem yapılır.

İhbar ve Şikâyet Hakkının Kötüye Kullanılması:

1. Kolluk personeli hakkındaki ihbar ve şikâyetin, garaz veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığının araştırma, ön inceleme sonucunda veya soruşturma ve yargılamanın tabi olduğu kanuni işlem sonucunda bu isnadın sabit olmadığının anlaşılması halinde merkezde bu memurun en üst amiri, illerde valiler tarafından isnatta bulunanlar hakkında kamu davasının açılması Cumhuriyet savcılığından talep edilir.
2. Kolluk personelinin birinci fıkrada belirtilen durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet başsavcılığına başvurma ve haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası açma hakları saklıdır.

İhbar ve Şikâyet Dilekçeleri Üzerine Yapılacak İşlemler:

• Suç iddiası içeren herhangi bir ihbar ve şikâyet, taşrada görevli personel için mülki idare amirliklerince, bağlı kuruluşların merkez teşkilatlarında görevli personel için ilgili personel birimlerince, evvela, yasanın 59 uncu ve 60 ıncı maddelerde belirtilen unsurları taşıyıp taşımadığı yönüyle incelenir. Zamanaşımına uğrama ihtimali bulunan ihbar ve şikâyetlere öncelik verilir. Kimlik bilgileri hiç bulunmayan ya da yanlış olan ihbar ve şikâyetler ile kimliğin tespit edilemediği durumlarda (telefon, mektup, e-posta gibi) iddiaların somut verileri içerip içermediği değerlendirilir. İhbar ve şikâyetin içeriğinden Kanunda belirtilen unsurları taşıyıp taşımadığı hususu doğrudan veya olağan idari usullerle
  anlaşılmıyor ise bir araştırma yaptırılır.
• Araştırma, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfında bulunan görevliler ve/veya kolluk görevlisinin üstü konumundaki kamu görevlileri eliyle yaptırılır.
• Araştırma görevi verilenler, bu görevi tebellüğ ettikleri tarihten itibaren zamanaşımı süresi göz önünde bulundurulmak kaydıyla en geç kırk beş gün içerisinde araştırmayı tamamlayarak düzenleyecekleri raporu kendilerini görevlendiren mercie vermek veya soruşturma onayı talep etmekle yükümlüdürler. Maddi veya hukuki sebeplerle kırk beş gün içerisinde tamamlanması mümkün olmayan araştırma görevleri için gerekçesi belirtilmek suretiyle araştırma görevini veren merciden ek süre istenebilir.

Komisyonun Disiplin Soruşturması İstemi ve Suç Duyuru

1. Kolluk görevlilerinin disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarıyla ilgili ihbar ve şikâyetlerin Komisyona intikal etmesi veya Komisyon
   tarafından resen öğrenilmesi üzerine Komisyon, Kurul Başkanlığından söz konusu ihbar ve şikâyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde disiplin soruşturması açılmasını isteyebilir. 30 günlük süre, ihbar ve şikâyetin Komisyonda görüşülmeye başlandığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Bu istemlerden katalog suçlara ilişkin disiplin soruşturmalarının mülkiye müfettişleri tarafından yapılması esas olup olayın niteliğinin gerektirdiği hâllerde,
   disiplin soruşturmasını yürüten mülkiye müfettişleriyle birlikte görev yapmak üzere bağlı kuruluşların müfettişleri de görevlendirilebilir. Katalog suçlarla ilgili disiplin soruşturmalarının valiliklerce veya kaymakamlıklarca yapılması hâlinde, bu işlemler imkânlar  ölçüsünde mülkî idare amirliği hizmetleri sınıfında bulunan görevliler tarafından yürütülür. Diğer istemler yönünden genel hükümlere göre işlemler yürütülür.
2. Komisyonun disiplin soruşturması açılması istemlerine ilişkin olarak, disiplin amiri tarafından önceden soruşturma açıldığı durumlarda, başlanmış olan soruşturmaya devam edilir. Disiplin soruşturması sonucunda yapılan işlemin neticesinden Komisyona bilgi verilir.
3. Komisyon, daha önce disiplin amirlerince disiplin soruşturması yapılmasına gerek görülmemiş olan ihbar ve şikâyetler hakkında disiplin soruşturması yapılmasını Kurul Başkanlığından isteyebilir. Bu durumda, süre hariç, birinci fıkraya göre işlem yapılır. Daha önce disiplin amirlerince disiplin soruşturması yapılmasına gerek görülmemiş olan ihbar ve şikâyetler hakkında, müfettiş veya bağlı kuruluş müfettişi, disiplin soruşturmasına gerek görmeyen disiplin amirine göre üst disiplin amiri veya en üst disiplin amiri tarafından bizzat ya da görevlendirecekleri müfettiş veya muhakkik eliyle disiplin soruşturması yapılır.
4. Birinci ve üçüncü fıkra hükümleri çerçevesinde yürütülen disiplin soruşturmaları, zaman aşımı süreleri de dikkate alınarak, en geç üç ay içerisinde sonuçlandırılır. Üç aylık süre disiplin soruşturması emrinin müfettiş veya muhakkik tarafından alındığı tarihte başlar. Maddi veya hukuki sebeplerle bu süre disiplin soruşturması onayını veren amirin uygun bulmasıyla uzatılabilir. Bu sürenin aşılması halinde, gecikmenin gerekçesi Komisyona
   bildirilir. Yetkili disiplin amir veya kurulları tarafından verilen kararlar gerekçeleri ile birlikte en geç yedi iş günü içerisinde Komisyon sekreterliğine bildirilir.
5. Komisyon, bir suç işlendiğini ihbar, şikâyet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiğinde durumu Kurul Başkanlığına bildirir. Kurul Başkanlığı, tabi olduğu usuller dairesinde, 4483 sayılı Kanun kapsamındaki suçlarla ilgili olarak bu Kanun kapsamında işlem yapılmasını, genel hükümlere tabi suçlar hakkında ise yetkili Cumhuriyet savcılığına geciktirilmeksizin suç duyurusunda bulunulmasını sağlar. 4483 sayılı Kanun kapsamında yetkili merciler tarafından yapılan işlemin sonucundan Kurul Başkanlığına yedi iş günü içerisinde bilgi verilir. Katalog suçlarla ilgili hükümler saklıdır.