Kamu Görevlilerinin Görevleri Sebebiyle İşledikleri Suçlarda Soruşturma İzni-2

4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun Kapsamında Ön inceleme

4483 Sayılı Yasa m.5’e göre ;

• İzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına giren bir suç işlediğini bizzat veya 4. maddede yazılı şekilde öğrendiğinde bir ön inceleme başlatır.
• Cumhuriyet başsavcılıkları ile izin vermeye yetkili merciler ihbar ve şikâyetler konusunda daha önce sonuçlandırılmış bir ön inceleme olması halinde müracaatı işleme koymazlar. Ancak ihbar veya şikâyet eden kişilerin konu ile ilgili olarak daha önceki ön incelemenin neticesini etkileyecek yeni belge sunması halinde müracaatı işleme koyabilirler.
• Ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de yaptırılabilir. İnceleme yapacakların, izin vermeye yetkili merciin bulunduğu kamu kurum veya kuruluşunun içerisinden belirlenmesi esastır. İşin özelliğine göre bu merci, anılan incelemenin başka bir kamu kurum veya kuruluşunun elemanlarıyla yaptırılmasını da ilgili kuruluştan isteyebilir. Bu isteğin yerine getirilmesi, ilgili kuruluşun takdirine bağlıdır.

4483 Sayılı Yasa m.6’ya göre;

• Ön inceleme ile görevlendirilen kişi veya kişiler, bakanlık müfettişleri ile kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerini haiz olup, bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa göre işlem yapabilirler; hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde bulunan gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar. Ön inceleme birden çok kişi tarafından yapılmışsa, farklı görüşler raporda gerekçeleriyle ayrı ayrı belirtilir.
• Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.

Yasa da ön inceleme ile görevlendirilen kişilerin, bakanlık müfettişleri ile kendilerini görevlendiren merciin bütün yetkilerine sahip olduğu ifade dilmiştir. O halde ön soruşturma ile görevlendirilen kişi;

• Memurun ifadesini almak,
• Şikayetçinin ifadesini almak,
• Yeminli katip bulundurmak,
• Belge toplamak,
• Tutanak düzenlemek,
• Tanık beyanı almak,
• Bilirkişi incelemesi yaptırmak,
• Keşif yapmak,
• İlgiliyi görevden uzaklaştırmak
• Yer gösterme gibi somut olaya göre değişebilecek yetkilerini kullanarak rapor hazırlayacaktır. Bu nokta da önemle belirtmek gerekir ki ön inceleme ile görevlendirilen kişi/kişiler münhasıran savcılara ya da hakime/mahkemeye ait olan yetkileri kullanması mümkün değildir.

Ön İnceleme Raporu Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Ön inceleme ile görevlendirilen kişi/kişiler görüşlerini içeren bir rapor düzenler, ön inceleme için birden fazla görevlendirme olması ve görevliler arasında farklı görüşler olması durumunda bu durum gerekçesi açıklanmak zorundadır. Ön İnceleme raporu düzenlenirken;

• İddia edilen suçun görev sebebi ile işlenebilen bir suç olup olmadığı,
• suçun tipiklik unsuru, suçta ve ceza da kanunilik ilkesi,
• Şikayet edilen, Memur ve Diğer Kamu Personeli tanımına uygun mu,
• Daha genel ifade ile hukukun genel ilkeleri Türk Ceza Hukuku ve Ceza Muhakemesi Hukukunun genel ilkeleri özelinde gözetilerek 4483 sayılı yasa kapsamında rapor hazırlanmalıdır.

Ön inceleme ile görevlendirilen kişi/kişiler; şikayet edilen memurun fiilinin 4483 sayılı Kanun kapsamına girmediğini tespit ettiği durumlarda  araştırma/inceleme raporu tanzim eder. Şikayet/ihbar konusu yapılan inceleme sonucu disiplin suçu da oluşturduğu tespit edilirse disiplin raporu tanzim eder. Şikayet edilen memurun fiili, tazmini gereken bir zarara neden olmuşsa tazmin raporu düzenler. Eğer memurun eylemi 4483  genel hükümlere göre soruşturulması gerekiyor ise örneğin bir polisin görev sırasında vatandaşa hakaret ettiği iddiası 4483 sayılı yasa kapsamında soruşturma için izin alınmasına gerek duyulmayan bir suçtur ve durumda ön inceleme görevlisinin tevdi raporu düzenlemesi gerekecektir.

Ön İnceleme Raporu Hazırlama Süresi

4483 Sayılı Yasa m.7’e göre; Yetkili merci, soruşturma izni konusundaki kararını suçun öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç otuz gün içinde verir. Bu süre, zorunlu hallerde onbeş günü geçmemek üzere bir defa uzatılabilir. Yetkili merci, herhalde yukarıdaki fıkrada belirtilen süreler içinde memur veya diğer kamu görevlisi hakkında soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi konusunda karar vermek zorundadır.

Soruşturma İzninin Kapsamı

4483 Sayılı Yasa m.8’e göre; Soruşturma izni, şikayet, ihbar veya iddia konusu olaylar ile bunlara bağlı olarak ileride soruşturma sırasında ortaya çıkabilecek konuları kapsar. Soruşturma sırasında izin verilen olay ve konudan tamamen ayrı veya farklı bir suç olarak nitelendirilebilecek bir fiil ortaya çıktığında, yeniden izin alınması zorunludur.
Suçun hukuki niteliğinin değişmesi, yeniden izin alınmasını gerektirmez.

Ön İnceleme Sonucu Verilen Karara İtiraz

4483 Sayılı Yasa m.9’a göre;

• Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikayetçiye bildirir.
• Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi; soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı ise Cumhuriyet başsavcılığı veya şikayetçi, izin vermeye yetkili merciler tarafından verilen işleme koymama kararına karşı da şikâyetçi itiraz yoluna gidebilir. İtiraz süresi, yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren on gündür.

İtiraza hakkında ön inceleme izni verilen veya verilmeyen verilen memurun görev ve sıfatına göre; Danıştay İkinci Dairesi ya da yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar.
İtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.
4483 sayılı yasa kapsamındaki suçların iştirak halinde işlenmesi durumunda memur olmayan, memur olanla; ast memur, üst memurla aynı mahkemede yargılanır.
 Soruşturma izninin itiraz edilmeden veya itirazın reddi sonunda kesinleşmesi ya da soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı yapılan itirazın kabulü üzerine dosya, derhal yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. İzin üzerine ilgili Cumhuriyet başsavcılığı, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (CMK) ve diğer kanunlardaki yetkilerini kullanmak suretiyle hazırlık soruşturmasını yürütür ve sonuçlandırır. Savcı tarafından CMK’ya göre yapılan soruşturma sonunda ya kovuşturmaya yer olmadığına (KYOK) karar verilecek ya da yeterli şüphe üzerine kamu davası açılmasına karar verilecektir.

Memur Hakkında Suç Uydurma

4483 Sayılı Yasa m.15’e göre; Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve şikayetlerin ihbar veya şikayet edileni mağdur etmek amacıyla ve uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı hazırlık soruşturması sonucunda anlaşılır veya yargılama sonucunda sabit olursa haksız isnatta bulunanlar hakkında yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığınca re’sen soruşturmaya geçilir.
Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında uydurma bir isnadı yapıldığı durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet başsavcılığına başvurma ve haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası açma hakları saklıdır.

Konuya İlişkin Yargı Kararı

“… 5490 sayılı yasanın 67/1. maddesinde tanımlanan suçun sanıkların görevleriyle ilgili olup 4483 sayılı Yasa uyarınca soruşturma iznine tabi bulunduğu, .. dosya kapsamında sanık hakkında yargılamaya konu eylemle ilgili olarak 4483 sayılı Yasa hükümleri uyarınca verilmiş bir soruşturma izni bulunmadığı da gözetilerek, Malatya C. Başsavcılığının .. soruşturma sayılı dosyası getirtilip incelendikten sonra, soruşturma konusu eylem ile yargılamaya konu eylemin aynı olması halinde bu eylem yönünden muhakeme şartı niteliğindeki soruşturma izninin bulunmadığının gözetilmesi ve anılan soruşturma dosyasındaki eylemin farklı olması halinde CMK 223/8.madde uyarınca durma kararı verilerek 4483 sayılı Yasa hükümleri kapsamında soruşturma izni istenmesi ile sonucuna göre sanığın hukuki durumunun değerlendirilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması,.. uyarınca BOZULMASINA…karar verildi.”

Konu bütünlüğünün sağlanması için aşağıda linki bulunan yazının okunması tavsiye edilir.

Kamu Görevlilerinin Görevleri Sebebiyle İşledikleri Suçlarda Soruşturma İzni-1