İş Kazası, Yasal Haklar, Tazminatlar ve Hukuki Süreçler

İş Kazası Nedir, İş Kazası Durumunda Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

İş kazası ile ilgili bir çok tanım bulunmakla beraber mevzuata göre; iş kazası, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında, bir çalışanın iş yeri sınırları içerisinde veya iş yeriyle ilgili bir görevi yerine getirirken meydana gelen ve bedensel veya ruhsal zarara yol açan olaylar olarak tanımlanabilecektir.

İş kazası yaşanması halinde;

• Bağlı bulunulan kolluk kuvvetlerine ve sağlık ekiplerine derhal haber verilmeli, olay bölgesi hemen eski haline getirilmemeli,
• Kaza mahali fotoğraflanmalı/video kaydı alınmalı,
• Olay tutanakla belgelendirilmeli,
• Olay anını bizzat yaşayanların ve görenlerin ifadelerine başvurulmalı,
• İşçinin bağlı bulunduğu İşveren veya İşveren Vekili kazanın meydana geldiği günden itibaren 3 iş gününde iş kazasını SGK’na bildirim yapması gerekmektedir.

İş Kazalarında İşçinin Yasal Hakları Nelerdir?

Bir çalışan, iş kazasına uğradığında aşağıdaki yasal haklara sahiptir:

• Sağlık Giderlerinin Karşılanması: SGK tarafından tüm tedavi masrafları karşılanır.
• Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Geçici olarak çalışamaz duruma düşen işçiye, SGK tarafından günlük ödeme yapılır.
• Sürekli İş Göremezlik Geliri: Kaza sonucunda kalıcı bir sakatlık oluşursa, işçiye sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.
• Tazminat Hakları: Maddi ve manevi tazminat davaları açma hakkı bulunur.
• Ölüm Durumunda Destek Tazminatı: İş kazası sonucunda işçinin vefat etmesi halinde, ailesi destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.
• Maddi Tazminat: Tedavi giderleri, iş göremezlik nedeniyle kaybedilen gelir ve bakım giderleri kapsar.
• Manevi Tazminat: Kaza nedeniyle kişinin yaşadığı ruhsal ve fiziksel zararların telafisi amacıyla talep edilir.
• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İşçinin vefatı halinde, geride kalan aile bireyleri tazminat davası açabilir.

Ceza ve Hukuk Davalarında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

• Kazayı SGK’ya Bildirme: Kaza, işveren tarafından en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirilmelidir.
• Delil Toplama: Olay yerindeki kamera kayıtları, tanık ifadeleri ve iş yeri kayıtları gibi deliller toplanmalıdır.
• Bilirkişi Raporu: Hukuki süreçte bilirkişi raporu belirleyici olabilir. Kazanın oluşumunda kimin/kimlerin hangi oranda kusuru olduğu ile ilgili kusur bilirkişisi raporu ve kusur durumu ile maluliyet oranı gibi çeşitli kriterlere göre aktüerya hesap bilirkişinin düzenleyeceği rapor yargılamalarda büyük öneme sahiptir.
• Kusur Oranları: Mahkemeler, kazada işverenin ve işçinin kusur oranlarını değerlendirerek karar verir.

Kusur Oranları ve Hukuki Sorumluluk

• Tam Kusur (100%): İşverenin gerekli önlemleri almaması sonucu meydana gelen kazalar.
• Ağır Kusur (75%): İşverenin iş güvenliği tedbirlerini eksik bırakması nedeniyle oluşan kazalar.
• Ortak Kusur (50%): Hem işçinin hem işverenin sorumlu olduğu durumlar.
• Hafif Kusur (25%): İşçinin kurallara uymaması ancak işverenin de kısmen sorumlu olması.

Sonuç:

İş kazaları, hem işçiler hem de işverenler için ciddi hukuki ve mali sorumluluklar doğurmaktadır. Bu nedenle, işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uygun hareket etmesi, işçilerin ise haklarını bilmeleri ve olası kazalardan sonra hukuki süreci doğru yönetmeleri önemlidir. Hukuki süreçlerin ceza soruşturma ve kovuşturma aşamaları, idari süreçlerde SGK müfettişlerinin düzenleyeceği raporlar ve diğer işlemlerin, ayrıca hukuk davalarındaki usulü işlemlerin teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle sürecin dikkatli takip edilmesi gerekmektedir.

Konuya İlişkin Yargı Kararları:

21. HD. E: 2019/5431 K: 2020/2434 T: 18/06/2020

Mahkemece yapılacak iş, yukarıda açıklanan şekilde davacının yaptığı iş tereddütsüz şekilde tespit edilmek sureti ile bu doğrultuda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TÜİK ve ilgili meslek odalarından, sendika üyesi işçi olması halinde ise bağlı bulunduğu sendikadan yapmış olduğu iş ile ilgili alabileceği ücreti araştırmak, işçinin emsallerinin aldığı ücrete göre hesaplamanın yapıldığı yeni bir rapor almak ve fakat ilama konu hükme esas teşkil eden rapordaki ücret dışında ki diğer doneler dikkate alınarak, işlemiş dönem ileri çekilmeksizin ve taraflar lehine oluşan usuli kazanılmış haklara riayet edilerek rapor neticesi ne göre bir karar vermekten ibarettir. Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

12. CD., E. 2023/586 K. 2023/1827 T. 25.5.2023

Dosya içeriğine göre, sanıkların defalarca yapılan tespitler ve uyarılara rağmen hatalı, eksik ve tehlikeli çalışma yöntemini sürdürdüğü, bu şekildeki çalışma ile grizu patlaması olabileceğini öngörmelerine rağmen, patlamayı gerçek anlamda engelleyici nitelikte bir çalışma yapmadıkları, aksine mevcut tehlikeli durumu gizlemek suretiyle, “olursa olsun” düşüncesi ile hatalı ve hileli faaliyetlerine devam ettikleri; bu nedenle olası kastla öldürme suçunun unsurlarının oluştuğu anlaşıldığından; sanıklar müdafiilerinin olası kast şartlarının gerçekleşmediğine ilişkin temyiz istemleri yönünden hükümde bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamıştır. KARAR Gerekçe bölümünde açıklanan nedenlerle Bursa 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 20.09.2022 tarihli ve 2019/102 Esas, 2022/351 Karar sayılı kararında sanıklar müdafiileri tarafından öne sürülen temyiz sebepleri ve dikkate alınan sair hususlar yönünden herhangi bir hukuka aykırılık görülmediğinden sanıklar müdafiilerinin temyiz sebeplerinin reddiyle hükümlerin, Tebliğname’ye uygun olarak, oy birliğiyle ONANMASINA,” karar verilmiştir.

10. HD. Esas No. 2022/8503 Karar No. 2023/8745 Tarihi: 26.09.2023

Somut olayda, davacı sigortalının yargılama sırasında SGK Kurum Sağlık Kurulundan alınan 02.09.2014 tarihli raporuna göre sürekli iş göremezlik oranının %20 olarak tespit edildiği davalı işveren vekilinin itiraz etmesi üzerine Yüksek Sağlık Kurulunun 29.01.2018 tarihli raporunda sürekli iş göremezlik oranının %23 olarak tespit edildiği gözetildiğinde davacının itiraz dermeyan etmediği %20 düzeyindeki sürekli iş göremezlik oranı dikkate alınarak karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davalılar lehine oluşan usuli kazanılmış ihlal edilerek karar tesis edilmesi de hatalı olmuştur. Bu açıklamalar ışığında bozma sonrasında yargılama yapılacak Mahkemece yapılacak iş, kusur oran ve aidiyetinin tespiti noktasında yukarıda yapılan açıklamalar kapsamında alınacak kusur raporuna göre davalılara kusur verilmesi halinde iş bu kusur raporu ile davacının sürekli iş göremezlik oranı olarak %20 oranındaki oranı gözetmek, bu verileri (davacı vekilinin karara temyizinin olmaması nedeniyle) 12.02.2020 tarihli hesap raporuna uygulamak gelirin tenzilinde de %20 sürekli iş göremezlik oranı üzerinden tespit edilecek gelirin rücu edilebilecek kısmını dikkate almak (özellikle iş bu raporda esas alınan işlemiş bilinen dönem sonu tarihi olan 12.02.2020 tarihinden sonra yürürlüğe giren asgari ücret değişikliklerini rapora yansıtmadan) davalıların sorumluluğunun varlığı halinde sonucuna göre maddi tazminat ile usuli kazanılmış hakka göre manevi tazminat hakkında bir karar verilmesinden ibarettir.   O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve bu aşamada bozma sebebine göre sair temyiz itirazları incelenmeksizin, istinaf itirazlarının esastan reddine dair Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır. KARAR: Açıklanan sebeplerle; Davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının bu aşamada sair yönleri incelenmeksizin, Bölge Adliye Mahkemesi hükmünün kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

         Avukat Murat YILDIRIM

       A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı